Yayınevleri dağıtımcıya karşı: Notlar halinde devler savaşı

Amazon/Hachette kavgasında Amazon’un kitapların gönderimini geciktirme yoluyla yayınevini cezalandırma kararı ikinci haftasına girerken, en sert savaşılan cephesi e-kitap olan bu savaşın tarihçesine bir bakalım dedik.

2009’da Hachette, Amazon’a Washington’da dava açmış, kaliteli yayıncılığı kösteklemekle suçlamıştı. Dağıtımcı suçsuz bulundu.
Misilleme olarak Amazon, Hachette grubunun sahibi olduğu yayınevlerinin kitaplarının satışını etkileyecek yasal yöntemlere başvurdu: İndirimler kaldırıldı, dağıtımlar geciktirildi, okuyucular o kitaplar yerine başka yayınevlerinden çıkan kitapları almaya teşvik edildi.
2010 yılında MacMillan yayın grubu e-kitapları Amazon’un istediği şekilde fiyatlandırmayı reddedince internet sitesinde MacMillan’ın Kindle’da satışa sunduğu e-kitapların altındaki “satın al” düğmesi kaldırıldı.
Müşteri baskısının arttığı, eski satışların bile etkilendiği gerilimli birkaç günün ardından iki dev anlaşmaya vardı.
2013 yılının Aralık ayında Hachette, Simon&Schuster, Penguin ve Macmillan, e-kitap fiyatlarını belirlemek için aralarında anlaşmaktan suçlu bulundu. (Ucuza satabilecekken pahalıya satmakta anlaştıkları için.) 1 Nisan 2010 ve 21 Mayıs 2012 arasında satın alınan tüm e-kitaplar için geriye dönük olarak ödeme yapmalarına karar verildi. Amazon okuyuculara bu ödemeleri “aktaran” kurum olarak olumlu imajını güçlendirdi. Yayıncılar e-kitap fiyatlarını sonraki 2 yıl için belli koşullara bağlayan bir anlaşma imzaladı. (Örneğin e-kitabın fiyatı, kağıt baskının fiyatından en az %30 daha az olacaktı vb.)
Yayıncılık devleri bir araya gelip e-kitaplara yapılacak para iadesi için 165 milyon dolarlık bir havuz oluşturdu.
Oyster diye bir internet sitesi var. Aylık belli bir tutar karşılığında arşivindeki e-kitapları dilediğiniz gibi okumanıza izin veriyor. Büyük yayıncıların başlangıçta pek ilgilenmediği bir seçenek olan Oyster, 8 Mayıs 2014’te ilginç bir duyuru yayımladı: Arşivine 500 yeni yayıncı ve 500 000 yeni kitap eklemişti. Bu duyuruyu daha da ilginç kılansa bir yayıncılık devinin, HarperCollins’in Oyster’a 10 000 kitap daha koyacağını açıklamasıydı. (8 milyon satan Divergent serisiyle HarperCollins’in en yüksek kar marjı elde eden bölümünün dijital yayıncılık olduğunu hatırlatalım. Önümüzdeki yıl da 415 milyon dolara satın alınan Harlequin’in serilerin e-kitap olarak uluslararası satışa açılmasıyla kar marjının daha da yükseleceğine kesin gözüyle bakılıyor. Şirketin son çeyrekteki net kar açıklaması 53 milyon dolar. Geçen yılın e-kitap gelirinden %46 fazla.)
Abd’de yukarıda bahsi geçen ve e-kitap fiyatlarını belli şartlara bağlayan anlaşmasının müddeti dolarken, yeni bir anlaşmanın peşine düşen Amazon, kendi fiyat politikalarına uymayı reddeden belli başlı yayınevlerinin kitaplarının satışını geciktirmeye karar verdi. Dünyanın dördüncü büyük yayıncı grubu olan Hachette’in (evet, yine Hachette) satışlarını aksatarak işe başladılar. Melville House’tan Dennis Loy Johnson “Buna şantaj denmez de ne denir? Mafya yapınca suç da Amazon yapınca değil mi?” demişti, Amazon CEO’su Bezos’un “yanıt vermeyecek misiniz” sorusuna verdiği yanıt ise tarihe geçmiştir: “Söyleyeceğimiz bir şey olduğu zaman konuşuruz.”
Geçtiğimiz Perşembe günü Amazon, ön satışla çoktan satın alınmış ama postalanmayı bekleyen Hachette kitaplarının dağıtımını dahi güçleştirmeye başladı.
Cephe genişledi, Amazon’da Almanya’dan Bonnier Media Group’a karşı aynı yöntemler kullanılmaya başlandı. Satışlar halen aksatılıyor.
Hepimizin kanaati asıl meselenin e-kitaplar olduğu. Çünkü gönderim derdi olmayan bu kitap türü dağıtımcılar (aracı kurumlar) için altın madeni. Temelde yatan sorularsa şunlar: E-kitabın fiyatlandırması tek mi olacak, fiyatı kim neye göre belirleyecek. Örneğin Amazon, daha çok sattığı için yayıncıları kitabı kendisine daha ucuza vermeye zorlayabilecek mi?
Geçtiğimiz cuma Hachette yöneticilerinden Sophie Cottrell, Amazon’un dağıtımı aksatmasının “yazarlara haksızlık” olduğu şeklinde bir açıklama yaptı.
Amazon, JK Rowling’in Hachette’ten çıkacak yeni kitabının Fransa’daki dağıtımını aksatarak karşılık verdi.
Yazarlar sendikası, Amazon, Sherman yasasını çiğniyor, buna gücünü kötüye kullanma ve haksız rekabet denir şeklinde bir açıklama yayınladı.
Kitap satışında ABD’nin 2. büyük satış ağı olan yer alan Books-a-Million, Hachette kitaplarında %30 indirim yapacaklarını açıkladı. İnternet sitesinde şu banner’ı görebilirsiniz: “Hachette kitaplarını satmaktan gurur duyuyoruz!“
Amazon, Almanya’da da kendisiyle anlaşmayan yayıncıların satışlarını geciktirme yöntemi uygulamaya başladı.
Önceki gün Amazon, yaşanan gecikmelerin “e-kitap fiyatlarıyla ilgili anlaşmanın yapılmamasıyla” ilgili olabileceğini kabul etti.
James Patterson, Amazon/Hachette kavgasının adını koydu: “Buna savaş denir. Yeni Amerikan yöntemi buysa, değişmeli.”
Patterson kitapları Amazon’dan alınamaz hale geldi.
ABD mahkemelerinden Apple örneğinde yayıncıların mahkûm edildiği e-kitap indiriminin 2015’e kadar uzatılması kararı çıktı. Böylece Apple önümüzdeki yıl Amazon’a karşı avantaj elde edebilecek. Apple 2015 yılının Ekim ayında, yani şimdiki anlaşmanın müddeti dolduğunda ilk Hachette ile masaya oturacak. Amazon’un derdi yeni yapacağı anlaşmalarda 2015 ekimine dek yayıncıların kendisine Apple ile aynı avantajları sağlaması. Yayıncılarsa buna hevesli değil. Böyle giderse e-kitap fiyatları Amazon’da, Apple’dan yüksek olacak ve Amazon altın yumurtlayan tavuğunu kaybedecek.