Orijinal adıyla Far From the Madding Crowd, Thomas Hardy’nin dördüncü romanıdır ve 1874 yılında yayımlanmıştır. Üzerinden yaklaşık yüz elli yıla yakın bir süre geçmiş olmasına rağmen, öncelikle ismiyle gündemi yakalamaktadır. Neredeyse bir buçuk yıldır aramıza mesafe koymamız ve bir araya gelip çılgın kalabalıklar yapmamamızın sürekli olarak tavsiye edildiği, hatta yasalarla düzenlendiği göz önüne alınırsa, bu isimle başka yüzyılda yazılmış bir romanı bu aralar okumak ilginç olacaktır.
Konusunun da gayet güncel ve evrensel olduğunu söyleyebiliriz. Zamanına göre oldukça özgür ruhlu ve başına buyruk, güçlü bir kişiliğe sahip Batsheba Everdene, üç erkeğin aşkı arasında kalır. Dürüst, çalışkan ve becerikli çiftçi Gabriel Oak, yakışıklı, kırmızı üniformalı ve havalı bir şekilde kılıç kullanan Çavuş Troy ve orta yaşlı, takıntılı ve saplantılı çiftlik sahibi William Boldwood sayfalar boyunca Batsheba’nın etrafında olacaklardır.
Olaylar İngiltere’nin düşsel Wessex bölgesinde, kırlar, tarlalar, çiftlikler, koyunlar, atlar, kiliseler, mezarlıklar arasında geçmektedir. En çılgın kalabalıklar, kasabalarda düzenlenen panayırlar, tohum borsaları, düğünler veya cenazelerde bir araya gelebilmektedir.
Erkek kahramanların tutkulu, çıkarcı ve takıntılı aşkları, Batsheba’nın duygusal bocalamaları, kır ve çiftlik hayatının gereklilikleriyle birlikte, mevsimsel geçişlerin detaylı betimlemeleri eşliğinde son derece başarılı, keyifli, yer yer mizahi bir üslupla anlatılmaktadır.
Roman, Nihal Yeğinobalı’nın çok başarılı çevirisiyle ilk kez 1984 yılında Türkçe olarak yayımlanmıştır. Bazı görsel betimlemeler öyle detaylı ve uzundur ki okurun dikkatinin dağılma tehlikesi ortaya çıkmaktadır. İşte tam da bu yüzden kitabın tuhaf bir büyüsü vardır. Ara verdiğinizde sizi tekrar çağırması biraz yavaş olmakla birlikte okumaya kaldığınız yerden devam edip o çok başarılı anlatılmış tablo gibi görselliğin içine girdiğinizde elinizden bırakması da bir o kadar zor olmaktadır.
Hardy’ye göre okurun aldığı doyum, romandaki kişilerin kendisi gibi gerçek olduğuna inanmasıyla doğru orantılıdır. Yazarın sorunu da “Olağandışıyla olağan arasında denge kurarak bir yandan okurun ilgisini çekerken, bir yandan da gerçeği verebilmektir. Bu sorunu çözümlerken insan yaradılışını hiçbir zaman çarpıtmamak gerekir. Olağanın dışına çıkan olaylar olmalıdır, kişiler değil. Yazarın hüneri bu olağandışını biçimlendirirken olamazlığı maskeleyebilmesindedir.
İngiliz edebiyatının Zola’sı kabul edilen Thomas Hardy, 1840 Dorset doğumludur. Kırsal yaşamla, mevsimlerin ritmi ve sözlü kültürle ilgili erken deneyimi, sonraki yıllarda yapıtları üzerinde önemli bir etki bırakacaktır. Teknik ressamlık ve papazlık yapmıştır. 19.yüzyılın önemli bir romancısı olmanın yanı sıra 20.yüzyılın önemli bir şairi olarak da değerlendirilir.
Hardy’nin romanları sinema ya da televizyona sıkça uyarlanmıştır. Daha sessiz sinema döneminde Tess, Çılgın Kalabalıktan Uzak ve Casterbridge Belediye Başkanı beyazperdeye aktarılmıştır. Roman Polanski’nin 1979’da çektiği Tess, Nastassja Kinski’ye büyük ün getirmiştir.
Çılgın Kalabalıktan Uzak, ilk kez 1882’de tiyatro oyunu haline getirilmiş, 1996’de baleye, 2000’de müzikale, 2006’da operaya uyarlanmıştır. En son 2015 yılında romantik drama sinema filmi çekilmiştir.
Bu kitap ülkemizde 2008’de Issız Adam filminden sonra tanınmış ve en çok satan romanlar arasına girmiştir. Filmde Alper ve Ada’nın bir sahaf dükkânında bu kitabı ararken karşılaşma sahnesi, neyse ki Türk okuyucusunun ilgisini çekmiştir.
Yaşlılığı yüzünden sırtında oluşan kamburu konuşulan yaşlı malt ustasının “Eğri hıyar sağlam olur!” cümlesi, köylülerden birinin yüzünün “gerçek bir öykünün, zaman ve su gibi, insanoğlunu dinlemeden kendi yolunda akması gerektiğini belirtiyordu” diye anlatılması bu satırların yazarının aklında kalan ifadelerden bazılarıdır.
Bir süre daha çılgınca kalabalıklaşmamamız gerçekliğiyle yüzleştiğimiz şu günler, önce kitabı okuyup sonra da Carey Mulligan’ın başrolde oynadığı 2015 tarihli filmi izlemenin zamanıdır. Belki o zaman o kadar da yalnız hissetmeyiz.
edebiyathaber.net (23 Haziran 2021)
