Kimi zaman alnını karışlamak, kimi zaman bir karış yol alamamak deyimiyle hatırlarız “karışımızı”. Bazen bir gezgin edasıyla çıkar karşımıza, dünyayı karış karış gezeriz. Günlük yaşamda bizim için her zaman bir ölçü birimi olur karışımız, her şeyi karışlamaya kalkarız. Bir karışla, hayal gücümüz ve tüm yaratıcılığımızla neleri karışlamayız ki.
Çocukların en yaratıcı yanı hayal kurmada sınır tanımamaları, ta ki bu sürece engel olan büyükleri onların hayal dünyalarına müdahale edene kadar. Çocuk kitapları da çocukların yaratıcı yanlarını pekiştirecek, kışkırtacak nitelikte olsa ne güzel olacak. Didaktik, eğitmeyi amaçlayan metinlerle çocuklara yapılan edebiyatın, çocukların keyif alacağı okuma sürecini baltaladığına değinerek yazımıza başlayalım.
Yazar ve çizer, mizah ustası Behiç Ak’ın ilk olarak 1997 yılında yayınlanan, Benim Bir Karışım isimli kitabı, Günışığı Kitaplığı etiketiyle geçtiğimiz günlerde raflardaki yerini aldı. İki kitaplık “Tombiş Kitaplar” serisinin il kitabı olan Benim Bir Karışım, nitelikli edebiyat eserinin zamana nasıl meydan okuduğuna tanıklık ediyor. Serinin ikinci kitabı Bizim Tombiş Taştan Hiç Anlamıyor çok yakında okurla yeniden buluşacak.
Kahramanımız Memo annesiyle lunaparka doğru yolculuk yaptığı sırada mahallenin onarım işlerini yapan Ali Usta ile karşılaşır. Ali Usta, karşısındaki Memo’ya elini uzatır. Memo Ali Usta’nın elini sıkarken aklından ne kadar büyük elleri var ustanın, diye düşünür. Ali Usta bu durumu anlar. Ellerinin ne kadar büyük olduğunu, bu büyüklüğün nedeninin de sürekli inşaatlarda çalışması olduğunu söyler. Eller açılır, büyüklükler karşılaştırılır. Memo’nun üç karışı Ali Usta’nın bir karışına eşit gelir. Memo bunu kendine sorun eder. Herkesten saklaması gereken bir sır olduğunu düşünür. Ellerinin hep küçük kalacağından kaygı duyar. Sırrını söyleyebileceği bir kişi vardır. Arkadaşı Zeynep’in kendisini anlayacağını düşünerek piyano başındaki arkadaşına benim karışım çok küçük, senin karışın küçük mü, der. Zeynep bildiği tek şeyin karışının “sekiz nota” olduğunu söyler. Memo karışının küçük olmasının utanılacak bir şey olmadığını düşünür ve merakla, karşılaştığı herkese karışının uzunluğunu sormaya başlar. Ağabeyine, annesine, babasına… Birbirinden faklı yanıtlar alır. Herkes kendi yaratıcılığıyla, ihtiyacına ve mesleğine göre farklı yanıtlar verir.
Çiçekçi bir karanfilin kokusunun en güzel alınacağı mesafedir, dedi. Yaşlı bir amca ağır işiten kulağının konuşulanı en iyi duyacağı mesafedir, dedi. Gözleri bozuk olan arkadaşı Ayşe bir kitabı rahat okumak için en iyi mesafe olduğunu söyledi. Soru sorduğu her kişi kendi öznel durumunun gerektirdiği farklılıklardan ve yaratıcılığından yola çıkarak yanıtlar veriyordu. Behiç Ak’ın diğer kitapları gibi çocuklara yaşamdaki farklılıkları gösteren, merak etmeye özendiren, çocuğu soru sorma konusunda sınırlandırmayan elden düşürülmeden okunacak çok keyifli bir kitap.
Bu keyifli kitabı okurken vapur yolculuğu yapıyordum, çocukluğumda yaptığım karışlamalar geldi aklıma. Çocukluğuma bir selam çakıp başladım karışlamaya; çok uzaktaki güneşi, daha yakındaki Galata Kulesi’ni, Kız Kulesi’ni, Topkapı Sarayı’nı, Boğaziçi Köprüsü’nü, vapuru kovalayan martıları karışladım, boğazda gezen diğer vapurları, balık avına çıkan takaları, Üsküdar sahilinden bizi kitap okumaya çağıran Şemsipaşa İlçe Halk Kütüphanesi’ni karışladım…
Sahi sizin karışınız ne uzunlukta. Anneler babalar çocukluklarımızla beraber dünyayı karışlamaya ne dersiniz. Karışlamaya kitaplarla başlamalı?
Behiç Ak Kimdir?
1956 yılında Samsun’da doğan Behiç Ak, İstanbul’da mimarlık öğrenimi gördü. 1982’den beri Cumhuriyet gazetesinde Kim Kime Dum Duma başlığıyla bant karikatür çiziyor. Çocuk kitabı yazarlığı ve çizerliği, oyun yazarlığı ve sanat yönetmenliğinin yanı sıra belgesel film alanında da çalışmaları olan sanatçının resimli çocuk kitaplarından bazıları, Japonya’da da yayımlanan Gökdelene Giren Bulut, Kedi Adası, Rüzgârın Üzerindeki Şehir, Uyurgezer Fil ile Büyükanne ve Miyop Ejderha. Bunlardan Yüksek Tansiyonlu Çınar Ağacı (1. baskı: 2009, 7. baskı: 2012), Günışığı Kitaplığı tarafından özgün bir tasarımla yenilendi.
Behiç Ak’ın, Günışığı Kitaplığı için “Gülümseten Öyküler” adı altında yazıp çizdiği kitaplar her yaştan okurun büyük ilgisini topluyor. Yazarın, yine Günışığı Kitaplığı tarafından yayımlanan Karikatür Kitabı (1. ve 2. baskılar: 2012), 30 yıllık karikatür birikimini çocuklara sunan özel bir albüm. Kedilere düşkünlüğüyle tanınan sanatçı, İstanbul’da yaşıyor. İstanbul’un kentsel ve tarihi dokusuna sahip çıkan girişimlerde etkin olarak çalışmalar yürütüyor.
Behiç Ak, Astrid Lindgren Anma Ödülü 2014 adayı!
Çocuk ve Gençlik Yayınları Derneği (ÇGYD), karikatürleri, çocuklar için yazıp resimlediği kitapları, oyunları ve belgesel çalışmalarıyla Türkiye’de ve yurt dışında milyonlara ulaşan yazarımız Behiç Ak‘ı, çocuk edebiyatının en yüksek para ödülü olan Astrid Lindgren Anma Ödülü’ne (Astrid Lindgren Memorial Award – ALMA) aday gösterdi.
Aydın İleri – edebiyathaber.net (11 Mart 2013)
