Fernando Pessoa’nın felsefi yazılarından oluşan Felsefi Denemeler adlı kitap, Ümit Şenesen’in çevirisiyle Aylak Adam Yayınları’nca yayımlandı.
“Ben şiirsel yetileri olan bir filozof değil, felsefeyle hayat bulan bir şairdim” der Pessoa. Felsefi Denemeler Pessoa’nın –çoğu henüz hiç bilinmeyen– İngilizce kaleme aldığı felsefi yazılarını en kapsamlı ve aslına sadık kalınarak bir araya getirmekle kalmıyor, felsefi tasarılarının ortaya koyduğu düşünce çizgisini de takip ediyor.
Bu edisyonda Pessoa en çok Aquinolu Tommaso, Kant, Schopenhauer, Hegel, Platon, Leibniz, Herakleitos, Pascal üzerinden özgür irade, yanılgı, duyum ve özgürlük meselelerini sorguluyor.
Pessoa Arşivi’ndeki 1478 sayfalık felsefe yazılarından hareketle hazırlanan Felsefi Denemeler’inde de, birçok başka eserinde olduğu gibi, iki farklı dışkimliğe rastlanır: Charles Robert Anon ve Alexander Search. Bu kitapta kendini Ömer Hayyam’la karşılaştırarak dışkimlik meselesine şöyle açıklık getiriyor:
Ömer’in tek kişiliği vardı; benim ise, neyse ki ya da ne yazık ki hiç yok. Şimdi böyleyim, bir saat sonra başka. Bir gün nasıl olduğumu ertesi gün unutmuş oluyorum. Ömer neyse o, tek bir dünyada, dış dünyada yaşıyor; bense neysem o değilim, sadece dış dünyada değil, hem ardışık hem de dağınık iç dünyada yaşıyorum. Onun felsefesi, Ömer’inki gibi olmasını istese de hiçbir zaman aynısı olamaz. Bu sayede rızam olmadan, eleştirdiğim felsefeler taşıyorum içimde ruh gibi dolaşan; Ömer onların hepsini reddederdi, çünkü hepsi ona dışsaldı; ben onları yadsıyamam, çünkü onlar bizzat ben’im.
Editör Nuno Ribeiro’nun özenli çalışması sayesinde ortaya çıkan, çağımızın en önemli dehalarından Pessoa’nın felsefi çalışmaları, Türkçede ilk kez okuyucuyla buluşuyor.
edebiyathaber.net (27 Eylül 2013)
