“Takımyıldız” başlıklı 7. Çanakkale Bienali, 31 sanatçının farklı kavramsal çerçeveler ve kurgular etrafında bir araya getirilen eserlerinden oluşan sergilerle başladı. Birbiriyle kesişen ve etkileşen ilişkileri, iş birliklerini, paylaşımları ve iletişimleri odağına alan bienalin küratörlüğünü CABININ (Çanakkale Bienali İnisiyatifi) ve Azra Tüzünoğlu yapıyor.
Bienalde Agah Uğur Koleksiyonu’ndan eserlerden oluşan, Azra Tüzünoğlu’nun küratörlüğünü üstlendiği bir bölüm de yer alıyor.
“Neye Benziyor?”, “Hasarlı veya Tahrip Edilmiş: Kültür” ve “Hiç İstemeden ama Seve Seve” başlıklarını taşıyan sergiler, pandemi ile mücadele önlemleri gözetilerek oluşturulan program çerçevesinde 22 Eylül – 17 Ekim 2020 tarihleri arasında ziyaretçilerle buluşacak. Bu tarihten sonra sergi içerikleri çevrimiçi olarak erişime açılacak.
Pek çoğu Türkiye’de ilk kez görülecek ve bu sergiye özel olarak hazırlanan 31 sanatçının 40’ı aşkın eseri, şehre yayılan 4 mekânda izleyicilerle buluşuyor. Mekanlardan ilki olan Mahal’deki Neye Benziyor sergisinin küratörlüğünü CABININ üstlenirken, Troya Müzesi’nde yer alan Agah Uğur Koleksiyonu’ndan eserlerin yer aldığı “Hiç istemeden ama seve seve” başlıklı sergi ile Korfmann Kütüphanesi ve Kırmızı Konak’ta yer alan “Hasarlı veya tahrip edilmiş̧: Kültür” başlıklı serginin küratörlüğünü Azra Tüzünoğlu üstlenmekte.
Neye Benziyor?
CABININ tarafından “Takımyıldız” için kurgulanan “Neye Benziyor?” başlıklı sergi, görsel kültürün egemenliği altında insanlar-arası doğrudan diyalog yoluyla bilgi aktarma etkinliğinin giderek “zayıfladığı” günümüzde, iletişimin yöntem ve biçimlerini ele alan üretimlere odaklanıyor. Farklı kuşaklardan ve disiplinlerden sanatçıların imge, hareketli görüntü, simge, beden ve yazı üzerine üretimlerini bir araya getiren bir araya getiren sergi iletişim ile sanatın kesişim alanlarına yoğunlaşıyor. CABININ’in 2013’ten bu yana faaliyet gösterdiği Mahal Sanat’ta gerçekleşen sergide yer alan sanatçılar Ahmet Sipahioğlu, Ali Can Metin, Constantin Xenakis, Ekin Saçlıoğlu, Korhan Başaran ve Rüstem Aslan. “Neye Benziyor?”, kültürün gerçekliği inşa etmesinin aracı olan simgelerden oluşan ortak mirasımıza odaklanan, en geniş çağrışım gücüyle sanatın simgesel dilinin ifade etme potansiyelleri üzerine düşünmeye ve üretmeye dair bir bağlam açıyor. Gündelik deneyimin dışından ve ötesinden seslenerek gerçekliğin değişme, dönüşme, başkalaşma ihtimalini çağrıştırmayı, çelişkileri ve çoğul olasılıkları sezdirmeyi, simgeler yoluyla iletişim kurmanın, yeni anlamlar üretmenin potansiyelleri üzerine konuşmayı hedefliyor.
Çanakkale’de yaşayan Rüstem Aslan’ın şiirsel anlatısıyla, Ali Can Metin’inise sokağın dilini Çanakkale’ye dair baskın imgelerle harmanladığı grafik çalışmasıyla katıldığı sergide, Korhan Başaran’ın bedenin diliyle kırılmışlığı anlattığı performans videosu, Ahmet Sipahioğlu’nun 1972 yılında o dönemin tekniğiyle hareketli görüntünün anlatım olanaklarını araştırdığı animasyon filmi, Ekin Saçlıoğlu’nun ise doğanın dilini plastik sanatın renk, kompozisyon, geometri gibi temel unsurlarını kullanarak dekompoze ettiği dört parçalık deseni yer alıyor. “Neye Benziyor?”un özel konuğu ise geçtiğimiz haziran ayında aramızdan ayrılan ve bienalde MOMUS-Çağdaş Sanat Müzesi işbirliğiyle müze koleksiyonundan bir videosuyla yer alan Constantin Xenakis. Mısır’da doğup, Fransa’da yaşayan yunan asıllı Xenakis’in bütün bu kültürlerin dil, simge ve kodları üzerine yoğunlaşan üretimlerinin bir özeti niteliğindeki video, serginin iletişim meselesi etrafında oluşturduğu kurgunun yapı taşı niteliğinde.
Hasarlı Veya Tahrip Edilmiş: Kültür
Azra Tüzünoğlu’nun “Hasarlı veya Tahrip Edilmiş: Kültür”, başlıklı sergisi, sadece kadın sanatçıların eserlerine yer veriyor. Sergide; Fransa, Romanya, İspanya, Dağıstan(Rusya), Polonya, Çin, Amerika, İran, Türkiye, Hollanda ve Hırvatistan’dan davet edilen 11 kadın sanatçının video, stop-motion, animasyon, tekstil, seramik, kolaj, poster gibi tekniklerde ürettikleri eserleri yer alıyor. Bienal için sanatçıların Venedik Bienali’nden Tate Modern’e pek çok önemli kurum ve sergide sergilenen eserlerinin yanı sıra; Sanja Ivekovic, Aslı Altay, Anahita Razmi, Cristina Lucas ve Nora Turato’nun sergi için özel olarak ürettikleri ve ilk kez Çanakkale Bienali’nde görülebilecek yeni eserleri yer alıyor. Ivekovic’in 1998 yılından bugüne farklı ülkelerde kadın sığınma evleriyle işbirliği içinde ürettiği “Kadınların Evi (Güneş Gözlükleri)” isimli çalışmasının yanı sıra, Aslı Altay’ın seramik karolarla ürettiği duvar yazısı “Sus-Pus/Süs-Püs”, Cristina Lucas’ın reklam sloganlarını kullanarak yazdığı hikayesi “Büyük Sözcükler”, Anahita Razmi’nin Türkiye’den toplanmış giysi etiketleriyle ürettiği “Yeni İpek Yolu” ve Nora Turato’nun günlük makaleleri, konuşmaları, altyazıları ve reklam sloganlarından aldığı metinleri harmanlayarak ürettiği 3 yeni posteri serginin yeni eserleri arasında.
Korfmann Kütüphanesi’nin ev sahipliğindeki sergide, Taus Makhacheva, Cristina Lucas, Alexandra Pirici’nin eserleri yer almakta ve sergi kültür varlıklarının maruz kaldığı tehditlere dikkat çekmekte. Makhacheva’nın videosu; ünlü ip cambazı Rasul Abakarov’un Dağıstan Resim Heykel Müzesi koleksiyonundaki 61 eseri, iki dağ arasına çekilmiş bir ip üzerinde hiçbir koruma olmadan taşımasını gösterir. Alexandra Pirici’nin Parthenon Mermerleri isimli performansı, büyük bölümü British Museum’da, bazı parçaları ise Louvre başta olmak üzere çeşitli Avrupa müzelerinde bulunan Parthenon Mermerleri’nin Yunanistan’a geri dönüş talebini bir metafor ve sermaye, birikim, dolaşım, yeniden dağıtım ve sanatların bugünün ekonomisindeki rolü hakkında daha geniş bir tartışmaya giriş noktası olarak yorumlayan bir eylem önermekte. Cristina Lucas’ın Habla isimli videosu ise, hem sanatçı hem de kadın olarak, ataerkinin temsil ettiği cinsel, sosyal tahakküme düşmanca bir tavrı gösteriyor ve videodaki performans baba katlini temsil ediyor. Sanat sadece pembe hayallerin değil, kıyamet sonrası dünyanın nasıl göründüğünün de yeri ve Cao Fei, Pınar Yoldaş ve Agnieszka Polska’nın gelecek tasavvurları karanlık, şiddet yüklü, gerçek olamayacak kadar tuhaf. Dünyadaki etik ve çevresel çöküşün çaresiz bir tanığı olan çocuksu bir güneş figürüne odaklan Polska’nın videosu, Fei’nin, “dünyanın fabrikası” olarak da bilinen, memleketi Guangzhou’daki doymak bilmez bir hiper-kapitalizmi kuluçkaya yatıran bir rejimin getirdiği paradokslara ilişkin kendi deneyiminin bir yansıması olan videosu La Town ile kesişiyor. Yoldaş’ın 2039 yılında geçen ve dijital bir kedinin kendisini kapsamlı duygulanıma sahip ilk yapay zekalı valisi olarak tanıttığı bir 3D animasyon olan videosu Kitty AI, iklim değişikliği ve nüfusun yerinden edilmesi gibi küresel siyaseti ilgilendiren bazı güncel sorunların ortaya çıkardığı distopik bir gelecekle hem mizahi hem de eleştirel olarak bağlantılar kuruyor.
Agnès Varda’nın filmi ise tüm bu çığırından çıkmış dünyayı “toparlıyor” ve serginin umut veren, yol gösteren ışığı oluyor.
Serginin son bileşeni, Çanakkale’nin kamusal alanında gerçekleşecek bir dizi hareketi içeriyor. Kentin gündelik yaşamına “ses” üzerinden bakmayı, bu yolla somut olmayan kültürel miras olarak görülebilecek kentsel sesleri katılımcıların katkısıyla kayıt altına alarak arşivlemeyi hedefleyen, Pınar Çevikayak Yelmi’nin İstanbul’un Sesleri konulu doktora araştırması kapsamında oluşturulan Soundscape of Istanbul projesinin bir devamı niteliğindeki Soundsslike projesi Çanakkale’de gerçekleşiyor. Çanakkale içinde bir dizi alternatif “tur” üretmeyi hedefleyen bu bölümün ikinci ayağı ise, mimar ve araştırmacı İsmail Erten’in yürüttüğü ve şehrin florasına ve özellikle asırlık ağaçlarına odaklanan Kent Ekolojisi turu, kentin ekolojik dokusuna dair web tabanlı ses turu olarak tasarlandı.
Hiç İstemeden Ama Seve Seve
Troya Müzesi ev sahipliğinde gerçekleşen “Hiç istemeden ama seve seve” başlıklı, Azra Tüzünoğlu küratörlüğündeki Agah Uğur Koleksiyonu sergisi, başlığını Leyla Erbil’in Cüce romanındaki bir cümleden alıyor. Agah Uğur’un birkaç ana aksa sahip olan koleksiyonundan seçilen eserler; Türkiye çağdaş sanatının tarihsel eserlerini örneklemenin yanı sıra, 2000 sonrası üretilmiş, uluslararası video sanatından örnekler sunmakta ve koleksiyoncunun obje-merkezli olmayan yeni meraklarını müjdelemektedir.
Agah Uğur koleksiyonundan seçilen 14 sanatçının video, performans, halı, ses gibi farklı medyumlarla ürettikleri eserleri, “oyun” teması etrafında yan yana getirildi. Eserler, Agah Uğur’un 248 yapıtı arasından seçildi ve bu eserlerin 110’dan fazlası video idi.
Sergi Füsun Onur, Hale Tenger, İnci Eviner, Gülsün Karamustafa, Halil Altındere, Cevdet Erek gibi Türkiye sanat tarihinin öncü sanatçılarının tarihsel işlerinin yanı sıra, Koki Tanaka, Marcos Ávila Forero, Nasan Tur gibi uluslararası tanınmış sanatçıların video eserlerine ev sahipliği yapmakta, Erinç Seymen, Serkan Demir, Marko Mäetamm ve Nabuaki Onishi’nin yeni denemelerini örneklemekte ve Ekin Bernay’ın sergi süresince gelişecek performansını ağırlamaktadır.
Pandemi Koşullarında 7. Çanakkale Bienali
7. Çanakkale Bienali, tüm dünyayla birlikte içinden geçmekte olduğumuz ve beraberinde birçok belirsizliği getiren Covid-19 Pandemisine bağlı güncel koşulları gözeten ve bu anlamda olabildiğince esnek bir yapıda kurgulandı. Ulaşım, üretim ve özellikle de bir araya gelme koşullarının değişken hale geldiği bu ortamda Açılış Töreni ve buna benzer toplu etkinlikler düzenlenmeyecek, sergi mekanları gerekli hijyen önlemlerinin alınabilmesi adına bienalin web sitesinden duyurulan belli gün ve saatlerde randevuyla ziyarete açılacak, 17 Ekim tarihine kadar devam etmesi öngörülen bienal sergileri, bu tarihten sonra bir ay süreyle çevrimiçi olarak da ziyaret edilebilecektir.
Bu süreçte bizi destekleriyle güçlendiren, başta ana destekçimiz Dardanel’e, mekân destekçilerimiz TC Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Troya Müzesi ve Troia Vakfı’na, değerli destekçilerimiz SAHA Derneği, Hollanda Konsolosluğu, Goethe Enstitüsü, Fransız Enstitüsü, Pilot Galeri, Monitör ve Benice Logistics’e, Çanakkale’nin kıymetli kurumları Harput Mühendislik, Hotel Akol, Grand Truva Oteli, Anzac Hotels, Wilusa Tour ve Cafe du Port’a teşekkür ederiz.
Sanatçılar: Agnès Varda, Agnieszka Polska, Ahmet Sipahioğlu, Alexandra Pirici, Ali Can Metin, Anahita Razmi, Aslı Altay, Cao Fei, Cevdet Erek, Constantin Xenakis, Cristina Lucas, Ekin Bernay, Ekin Saçlıoğlu, Erinç Seymen, Füsun Onur, Gülsün Karamustafa, Hale Tenger, Halil Altındere, İnci Eviner, Koki Tanaka, Korhan Başaran, Marcos Ávila Forero, Marko Mäetamm, Nabuaki Onishi, Nasan Tur, Nora Turato, Pınar Yoldaş, Rüstem Aslan, Sanja Iveković, Serkan Demir, Taus Makhacheva,
edebiyathaber.net (23 Eylül 2020)
