Türkiye Yayıncılar Birliği 2012 “Yayınlama Özgürlüğü Raporunu” yayınladı. Rapora göre 2012 yılında tam 47 kitap toplatılma, yasaklama ve yargılama gibi kararlara maruz kaldı. İşte 2012’de kitaplar ve yazarların maruz kaldığı baskılar…

2011 Haziran-2012 Haziran arası dönemdeki yayınlanan ve çeşitli şekillerde yargılanmaya başlayan kitap sayısı tam 47. İsmail Saymaz’ın “Postmodern Cihad”, İlhan Taşcı’nın “Cüppeli Adalet”, Ertuğrul Mavioğlu ve Ahmet Şık’ın “Kırk Katır Kırk Satır”, Mahir Çayan’ın “Toplu Yazılar”, davaya, toplatmaya ve yasaklamaya maruz kalan kitaplar arasında yerini aldı.

TOPLATILAN KİTAPLAR
İmamın Ordusu kitabı basılmadan toplatıldı
Rapora göre 2011-2012 arasında hakkında toplatma kararı çıkan üç kitap bulunuyor. Kitapların toplatılma nedenleri ve kararları ise birbirinden ilginç hikayeleri beraberinde getiriyor. İşte yayınlanan rapordan önemli başlıklar…

Odatv davası kapsamında 2011 yılının Mart ayında, tutuklanan gazeteci Ahmet Şık’ın henüz basılmamış kitap taslağı “İmamın Ordusu” hakkında “kitap değil terör örgütü dokümanı olduğu” iddiasıyla toplatma ve el koyma kararı verildi.

Gazeteci Ertuğrul Mavioğlu’nun ve Şık’ın avukatının işyerlerinde, kitabı yayınlayacağı duyumu alınan yayınevlerinin bilgisayarlarında da kitabın kopyaları arandı. Karara ve aramalara tepki olarak kitap taslağı sosyal medyada yayıldı; yüzbinlerce kişi karara rağmen kitabı internetten indirdi. Yasaklı kitap kasım ayında 125 gazeteci, aktivist ve akademisyenin imzasıyla, “000Kitap: Dokunan Yanar” adıyla Postacı Yayınevi tarafından yayınlandı, İstanbul Kitap Fuarı’nda pek çok yayınevi standında satışa sunuldu ve entelektüel kitabı yazar sıfatıyla imzaladı. Kitap en çok satan kitaplar listesine girdi.

AKP’li belediyelerin yolsuzluğu incelenirse…
Aralık ayında gazeteci Harun Gürek’in “Belediye İhale Dalavereleri” (Togan Yayınları) kitabı, Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı İbrahim Karaosmanoğlu’nun şikayeti üzerine Kocaeli 3. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin kararıyla toplatıldı. Ankara, İstanbul, Bursa, Kocaeli, Konya, Samsun gibi AKP’li belediyelerin ihalelerinin incelendiği kitabın kapağında, bu belediyelerin başkanlarının fotoğrafları yer alıyordu. Mahkeme, kitabın sonraki baskılarında Karaosmanoğlu’nun fotoğrafının yer almamasına, basılıp dağıtılmış kitaplardan ise fotoğrafın çıkartılmasına karar verdi. Kapak fotoğrafı dışında, kitabın içeriğine dair hiçbir şikayet olmadığı halde kitabın toplatılması ve kararda herhangi bir yasa maddesinin gerekçe gösterilmemesi tepki aldı.

“Öcalan’ın İmralı Günleri” kitabı dava açılmadan toplatıldı
Haziran ayında İstanbul’da İnsan Kitabevi’ne, Iğdır’da Serhat Kitap Kırtasiye’ye ve Elazığ’da Jiyan Kitabevi’ne yapılan polis baskınlarıyla, İthaki Yayınevi’nin yayınladığı, Cengiz Kapmaz’ın “Öcalan’ın İmralı Günleri” adlı kitabına el kondu. Toplatma, Kahramanmaraş Sulh Ceza Mahkemesi’nin Mezopotamya Yayınları’nın altı ayrı kitabı ile İthaki Yayınları’nın bir kitabı hakkında aldığı “toplatma ve satış yasağı kararı” üzerine gerçekleştirildi. “Öcalan’ın İmralı Günleri” adlı kitabın kitapçı ve dağıtımcılardan satış yasağı getirilerek toplatılması yurt çapında sürdü. Yayıncı ve yazarı hakkında henüz bir dava açılmamış olmasına rağmen kitap piyasadan tamamen çekilmiş oldu.

KİTAP YAZARLARINA AÇILAN DAVALAR

Osman Şanal davaları…
Eski Erzincan Başsavcısı İlhan Cihaner İsmailağa Cemaati hakkında soruşturma başlattıktan sonra yaşanan süreci anlatan Cumhuriyet gazetesi muhabiri İlhan Taşcı’nın Cumhuriyet Yayınları’ndan çıkan “Cüppeli Adalet”, Hürriyet muhabiri Ali Dağlar’ın Kaynak Yayınları’ndan çıkan “Ağa 01” ve Radikal’den İsmail Saymaz’ın Kalkedon Yayınları’ndan çıkan “Postmodern Cihad” adlı kitapları hakkında, Ergenekon soruşturmasını yöneten savcı Osman Şanal’ın şikayetiyle üç farklı suçlamayla dava açıldı.

Tayyip’in Voleleri davası
Aydınlık Dergisi eski Genel Yayın Yönetmeni gazeteci Deniz Yıldırım, cezaevindeyken yazdığı “Tayyip’in Voleleri” (Kaynak Yayınları) isimli kitap nedeniyle Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı’nın İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açtığı “hakaret” davasından aralık ayında beraat etti. Yıldırım, Ergenekon soruşturması kapsamındaki “İnternet Andıcı” davasıyla birleştirilen “Islak İmza” davasında yargılanan 29 kişi arasındaki tutuklu tek sanık olarak 2 yılı aşkın süredir cezaevinde.

İllallah Ajandası da davalık oldu
Metis Yayınları’nın her yıl yayımladığı ajandalardan 2010 yılında yayımlanan, “inanmama hakkı” konulu İllallah Ajandası hakkında, TCK’nin 216/3 maddesince “halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri aşağılama” iddiasıyla 2010’da açılan dava sürüyor. İstanbul 16. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülen davada yayınevi yönetmeni Semih Sökmen, editörler Müge Sökmen, Özge Çelik, Tuncay Birkan, Özde Duygu Gürkan, grafiker Emine Bora ve düzeltmen Eylem Can yargılanıyor. Ajandanın sunuşunda, inanma hakkının örgütlü dinlerle, devlet bütçeleriyle, polis ya da asker güçleriyle korunduğu anlatılıyor, “Bu ajandayı hazırlayan bizler, inanma hakkına saygı duyuyoruz. Ama biraz daha derin bir saygıyı, inanmama hakkına duyduğumuzu da belirtmemiz gerek” deniliyordu. Ajandada, George Bernard Shaw, Umberto Eco, Fyodor Mihailoviç Dostoyevski, James Joyce, Albert Einstein, Bertrand Russell, Galileo Galilei gibi dünya tarihinin önemli isimlerinden alıntılar yer alıyordu.

Karikatüre dava ve kundaklama
Penguen dergisinde çalışan karikatürist Bahadır Baruter’e, çizdiği bir karikatür nedeniyle 1 yıl hapis istemiyle dava açıldı. Penguen dergisinde yer alan karikatürde, cami sütunu üzerinde “Allah yok, din yalan” yazısı bulunuyordu. Türkiye Diyanet ve Vakıf Görevlileri Sendikası ile bazı vatandaşların şikâyetçi olduğu Baruter hakkında hazırlanan iddianame, “Halkın bir kesiminin benimsediği dinî değerleri alenen aşağılamak” suçunu belirleyen TCK’nin 216/3. maddesine dayanıyor. 3 Mayıs’ta Penguen Dergisi’nin bulunduğu binada karikatüristlerin de çalıştığı saatlerde yangın çıktı. İtfaiye müdürlüğünün raporu, yangının bir kaza değil, kimliği meçhul kişi ya da kişilerce başlatıldığı yönünde. Olayın aydınlatılması ve sorumluların tespiti için savcılıkça açılan soruşturma sürüyor.

OKULLARDA YASAKLANAN KİTAPLAR

Allah inancı hakkında kuşku yaratıyor toplayın
Ankara Yenimahalle İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Mina Urgan’ın “Bir Dinozorun Anıları” adlı kitabını “Kişisel Hayatı Konu Alan Metin Türleri” konusuna örnek göstererek lise öğrencilerine öneren öğretmen hakkında inceleme başlattı. Gerekçe kitabın “küfür içermesi, Allah inancı hakkında kuşku yaratması ve içkiye özendirmesi”.

Abis’i de toplayın…
İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü’nün başlattığı “Yazarlar Okullarda” isimli projeyle, aralık ayında liselere tavsiye edilen Aslı Tohumcu’nun “Abis” isimli kitabının “pornografik olduğu” ve “küfür içerdiği” gerekçesiyle okullardan toplatılması kararı alındı.

Kitap satın alınır, takas yapılmaz…
Samsun 19 Mayıs Üniversitesi’nde “kitap takas standı” açan 7 öğrenci hakkında soruşturma başlatıldı. Üniversitede okuyan 7 genç, dönem sonu olan aralık ayında 3 gün, kampüste kitap takas standı açtı. Ara tatile girmeden standı toplayan öğrenciler, ikinci dönemin başında okula geldiklerinde, haklarında soruşturma açıldığını öğrendiler. Öğrenciler, bilginin satılmasına karşı oldukları ve kitaplarını paylaşmayı tercih ettikleri için böyle bir stand açtıklarını, geçmiş dönemlerde başka fakültelerde de bu standların açıldığını ve neden şimdi soruşturma konusu olduğunu anlayamadıklarını dile getirdiler.

Kitaplar suç delili sayıldı
AKP’nin son yıllarda sıklıkla başvurduğu kitapların davalara delil olması da Yayıncılar Birliği’nin raporunda yer aldı. Hopa’da Metin Lokumcu’nun polislerin kullandığı yoğun gaz sonucunda öldürüldüğü olayın ardından açılan davalarda, “İdam Gecesi Anıları”, Georges Politzer’den “Felsefenin Temel İlkeleri” ve Oğuzhan Mütfüoğlu ile söyleşi “Bitmeyen Yolculuk”, Lenin’in “Devlet ve İhtilal” ve “Emperyalizm Kapitalizmin En Yüksek Aşaması” eserleri delil olarak iddianamede yer buldu.

“Örgüt üyeliği” suçlamasıyla 13 aydır tutuklu olan Yürüyüş dergisi çalışanlarıyla ilgili davanın iddianamesinde, gazetecilikle ilgili kitaplar ve Nâzım Hikmet’in bir kitabı delil gösterildi.

Derginin İstanbul’daki bürosuna 2010’da yapılan baskında, Adalet Yayıncılık’a ait, avukat Sibel Gökçe’nin yazdığı “Gazetecilerin Hakları ve Mesleki Sorunları”; İmge Yayıncılık’a ait, Atilla Özsever’in hazırladığı, “Tekelci Medyada Örgütsüz Gazeteci”; Bilgi Yayınevi’ne ait Nâzım Hikmet’in “Gurbet Ölümden Beter” isimli şiir kitabı, Evrensel Basım Yayın’a ait, Sennur Sezer-Adnan Özyalçıner’in hazırladığı “Ekmek Kavgası”; Sol Yayınları’na ait, Muzaffer Erdost’un çevirdiği, Stalin’in “Leninizmin İlkeleri” eserleri iddianameye delil olarak girdi.

Kitap reklamına sansür
2012 yılında meydana gelen bir diğer ilginç olay da kitap reklamına gelen sansürdü. Destek Yayınevi’nin yayınladığı, Zülfü Livaneli’nin “Engereğin Gözündeki Kamaşma”sının çizgi roman uyarlaması “Harem”in tanıtım afişleri, kitabın kapağı “müstehcen” bulunduğu için İstanbul metrosunda sansürlenerek sergilendi.

Kitap listesi suç delili sayıldı
Yayıncılar Birliği’nin raporuna göre bu yıl ilk kez bir “kitap listesi” de delil tanımının içine girdi. “Dört farklı örgüt üyesi oldukları” ve “eylem planladıkları” iddiasıyla 21 Ocak 2011’de tutuklanan üniversite öğrencilerinden Ali Haydar Yıldız’ın evinde bulunan “kitap listesi”, polis inceleme tutanağında ve iddianamede delil olarak sunuldu. Polis tutanağında listedeki kitaplarla ilgili 1970’li yıllardan kalma toplatma kararlarına atıfta bulunuldu.

1952 yılından bu yana 22 bin 601 kitap yasaklandı
CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba’nın verdiği soru önergesini yanıtlayan İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin, “1952’den bugüne çeşitli mahkemeler tarafından haklarında toplatma, yasaklama ve yayın durdurma kararı verilen yayın sayısının 22 bin 601 olduğunu, toplama kararı kaldırılan yayın sayısının ise 529’da kaldığını bildirdi.

Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz…

Kaynak: SolPortal (8 Haziran 2012)